ชุมชนเมืองเก่าลันตา (Lanta Old Town) เกาะลันตา กระบี่

พิพิธภัณฑ์ชุมชนชาวเกาะลันตา การอนุรักษ์หลังสึนามิ

ในสมัยก่อนช่วงรัชกาลที่ 5 เมื่อชุมชนศรีรายได้ก่อตัวขึ้นกลายเป็นชุมชน ทางหลวงจึงได้เริ่มเข้าไปตั้งที่ทำการปกครอง ก่อสร้างที่ว่าการอำเภอซึ่งเป็นอาคารไม้สองชั้น (ปัจจุบันสถาปัตยกรรมแบบนี้เหลืออยู่ที่นี่เพียงแห่งเดียวในประเทศไทย) ต่อมาได้กลายเป็นที่ทำการของเทศบาล ก่อนที่จะเกิดสึนามิขึ้น ภายหลังโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP) ไดเข้ามาสนับสนุนทุนร่วมกับชุมชนที่ร่วมกันฟื้นฟูชุมชนด้วยตัวเอง โดยต่างมีความเห็นพ้องถึงการตระหนักถึงคุณค่าทางวัฒนธรรมชุมชน  จึงได้ปรับปรุงอาคารหลังนี้ให้กลายมาเป็น พิพิธภัณฑ์ชุมชนชาวเกาะลันตา (Koh Lanta Community Museum) เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมความรู้ประวัติศาสตร์ชาวเกาะลันตาตั้งแต่จากแหลมมลายู

ภายในอาคารมีสิ่งที่น่าสนใจมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการจัดแสดงเตาเผาถ่านโกงกางขนาดใหญ่ซึ่งเป็นอาชีพของชาวเกาะลันตาในสมัยก่อน เรือพิธีของชาวลุโม๊ะลาโว๊ยที่ทำจากไม้ระกำ เครื่องมือเครื่องใช้สมัยยังเป็นที่ว่าการอำเภอ จำลองบ้านเรือนที่อยู่อาศัยแบบจันในสมัยก่อน โรงหนังโบราณบนเกาะ และสิ่งที่น่าสนใจอื่นๆอีกมากมาย

เยือนชุมชนชาวเล หรือ ชาวไทยใหม่

ยังมีชุมชนอื่นๆรอบๆทางตะวันออกของเกาะลันตานอกเหนือจาก ชุมชนเมืองเก่าลันตา ได้แก่ ชุมชนของชาวไทยใหม่ หรือชาวเล ซึ่งเป็นชุมชนดั้งเดิมของเกาะลันตา มีลักษณะคล้ายชาวซาไก ดำรงชีวิตอยู่ด้วยการทำประมง ซึ่งสามารถอยู่ร่วมอย่างถ้อยทีถ้อยอาศัยกับคนไทยเชื้อสายจีน หรือคนไทยเชื้อสายมุสลิมได้เป็นอย่างดี ชุมชนที่มีขนาดใหญ่ได้แก่ บ้านชาวเลสังกาอู้ ตั้งอยู่ใกล้ปลายสุดทางทิศใต้ของตะวันออกของเกาะลันตา

ประเพณีที่สำคัญของชาวไทยใหม่คือ “พิธีลอยเล เขเรือ” หรือ “พิธีลอยเรือ” เป็นพระเพณีเก่าแก่ที่ยังคงอนุรักษ์อยู่จนถึงปัจจุบัน จัดขึ้นปีละ 2 ครั้ง คือ ทุกวันขึ้น 13-15 ค่ำของเดือน 6 และ เดือน 11 โดยจัดทำเรือขนาดย่อมเพื่อลอยออกไปสู่ท้องทะเลพร้อมเสียงกลองก้องของโต๊ะหมอ โดยทำเพื่อขอขมาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทางท้องทะเล ส่งวิญญาณบรรพบุรุษ และขอความสงบสุขมาสู่หมู่บ้าน ตามความเชื่อโบราณในการนับถือผี

• จากภูเก็ตวิ่งมาตามถนนเพชรเกษม มุ่งสู่อำเภอคลองท่อมจังหวัดกระบี่จะมีทางเลี้ยวขวาเข้ามาตามทางหลวงสาย 4206 ตรงมาราว 27 กิโลเมตร จะถึงแพขนานยนต์ที่หนึ่ง
• แพขนานยนต์ที่ 1 (ท่าแพคลองหมาก-หัวหิน) ข้ามจากฝั่งแผ่นดินไปเกาะลันตาน้อย เปิดเวลา 06:00-22:00 ค่าข้ามฝั่งสำหรับรถยนต์อยู่ที่ประมาณ 110 บาท (รถยนต์ 100 บาท ผู้โดยสาร 10 บาท) มีแพอยู่หลายลำสลับกันไป จุได้ประมาณลำละ 60 คัน ใช้เวลาข้ามราว 20 นาที ไม่นับเวลารอขึ้น-ลงแพประมาณ 10 นาที และยังไม่รวมเวลารอคิว
• จากเกาะลันตาน้อยวิ่งมาตามทางสาย 6022 อีกประมาณ 7 กิโลเมตร ก็จะถึงแพขนานยนต์ที่ 2 สู่เกาะลันตาใหญ่
• แพขนานยนต์ที่ 2 (หลังสอด-ศาลาด่าน) ข้ามจากเกาะลันตาน้อยไปเกาะลันตาใหญ่ เป็นการข้ามช่วงสั้นๆ ค่าข้ามฝั่งสำหรับรถยนต์อยู่ที่ประมาณ 73 บาท (รถยนต์ 70 บาท ผู้โดยสาร 3 บาท) ใช้เวลาข้ามราว 5 นาที ไม่นับเวลารอขึ้น-ลงแพ และรอคิว (* หมายเหตุการสำรวจ เม.ย. 2014 – ปัจจุบันมีโครงการก่อสร้างสะพานเชื่อมเกาะลันตาน้อยและเกาะลันตาใหญ่แทนที่การใช้แพขนานยนต์ ติดตามความคืบหน้าแล้วเสร็จได้ที่ http://www.lanta-bridge.com)
• จากท่าศาลาด่านบนเกาะลันตาใหญ่มีถนนเข้าถึงชายหาดต่างๆตามจุดต่างๆของเกาะลันตา เส้นทางช่วงทิศเหนือของเกาะลันตาใหญ่ส่วนใหญ่เป็นพื้นราบ ขณะที่ทิศใต้เป็นเส้นทางลัดเลาะภูเขา ควรขับรถด้วยความระมัดระวัง บริเวณกลางเกาะจะมีถนนเชื่อมต่อออกไปสองทาง แบ่งเกาะลันตาใหญ่ออกเป็นฝั่งตะวันตกและฝั่งตะวันออก ฝั่งตะวันตกสิ้นสุดที่แหลมโตนด อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะลันตา ระยะห่างจากท่าศาลาด่านประมาณ 26 กิโลเมตร ส่วนฝั่งตะวันออกจะไปทางเมืองเก่าของเกาะลันตา ระยะประมาณ 30 กิโลเมตร และยังมีถนนไปต่อสุดปลายทางเกาะฝั่งตะวันออก (จุดนี้เป็นจุดสิ้นสุดถนน ไม่มีเส้นทางวกเป็นวงกลมฝั่งตะวันตก)

• ท่าเรือคลองจิหลาด อ.เมือง จ.กระบี่ ออกเวลา 11.00 น. ถึงเกาะลันตา เวลาประมาณ 13.00 น. ค่าโดยสารประมาณ 350 บาท
• ท่าเรืออ่าวต้นไทร(เกาะพีพี) ออกเวลา 08.00 น. ถึงเกาะลันตา เวลาประมาณ 09.30 น. ค่าโดยสารประมาณ 300 บาท
• ท่าเรือเกาะจำ (อ.เหนือคลอง) ออกเวลา 11.30 น. ถึงเกาะลันตา เวลาประมาณ 12.15 น. ค่าโดยสารประมาณ 250 บาท 
• ท่าเรือหาดนพรัตน์ธารา ต.อ่าวนาง อ.เมือง ออกเวลา 10.30 น. ถึงเกาะลันตา เวลาประมาณ 12.45 น. ค่าโดยสารประมาณ 380 บาท